Kastamonu’nun Mirası Divan Camileri Paneli

Kırsal kalkınmanın gelişmesine katkı sunmak, kır nüfusunun artırılması, ekonomik ve sosyal çevrenin güçlendirilmesi ile kültürel mirasın geleceğe aktarılması ve farkındalık oluşturmak amacıyla düzenlenen “Kaybolan Değer: Kastamonu Kırsalındaki Divan Camileri Paneli” paneli, Kastamonu Teknokent Ilgaz Konferans Salonu’nda gerçekleştirildi.

Moderatörlüğünü Kastamonu Üniversitesi Ormancılık ve Tabiat Turizmi İhtisaslaşma Koordinatörü Doç. Dr. Emre Birinci’nin üstlendiği panelde, farklı akademik disiplinlerden konuşmacılar sunumlarıyla yer aldı. Prof. Dr. Orhan Kandemir, “Kırsal Kalkınma İçin Kırsal Miras ve Turizm”; Doç. Dr. Emre Kishalı, “Mimari Mirasın Geleceği: Kırsal Camiler, Değerler ve Katılımcılık”; Doç. Dr. Osman Emre Özkan, “Tarihi Ahşap Camilerin Korunması ve Onarımı”; Dr. Murat Karasalihoğlu, “Kastamonu’da Kırsal Yerleşimlerin Tarihsel Süreci” ve Öğr. Gör. Gökçen Gökgöz Gedik ise “Mimari Mirası Geleceğe Aktarmak: Belgeleme ve Dijitalleşmenin Önemi” başlıklı sunumlarını gerçekleştirdi.

Panel, Doç. Dr. Birinci’nin mimari miras çalışmalarında sürdürülebilirliğin ve uygunluğun sağlanması adına paydaşların bir araya gelmesinin ve stratejilerin geliştirilmesinin önemli bir adım olduğunu belirttiği konuşmasıyla başladı. Bu kapsamda yürütülen çalışmanın kamu kurum ve kuruluşlarına, sivil toplum kuruluşlarına, uzmanlara ve kullanıcılara tanıtılmasının, alınacak geri bildirimlerle çalışmanın sürdürülebilirliğini artırmanın hedeflendiğini ifade etti. Panelin temel amacının, camilerin bütüncül korunması için farkındalık oluşturmak olduğunu dile getirdi.

Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Kandemir, “Kırsal Kalkınma İçin Kırsal Miras ve Turizm” başlıklı sunumunda, kalkınmanın yalnızca ekonomik büyümeden ibaret olmadığını, sosyo-kültürel ve yapısal gelişimin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Prof. Dr. Kandemir, “Eğer bir ülke kalkınma sürecinde başarılı olmuşsa, yani yapısal dönüşümünü sağlamışsa, iyi bir eğitim sistemi ve iyi bir sağlık sistemi kurmuşsa, bu ülkenin öncelikli hedefi cebe giren paranın arttırılmasıdır. Yani ekonomik büyümedir.” dedi. Kırsal kalkınma sürecinde toplumsal dinamiklerin harekete geçirilmesinin önemine değinen Prof. Dr. Kandemir, kır nüfusunun azalmasıyla birlikte üretkenliğin azaldığını, pazara erişimin sınırlı kaldığını ve bu durumun kırsal alanlarda kalkınmayı engellediğini ifade etti.

Kocaeli Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Emre Kishalı, “Mimari Mirasın Geleceği: Kırsal Camiler, Değerler ve Katılımcılık” başlıklı sunumunda, mimari mirasın korunmasında katılımcı yaklaşımın önemine dikkat çekti.

Sunumuna, üyesi olduğu Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi olan ICOMOS’tan bahsederek başlayan Doç. Dr. Kishalı, ICOMOS’un her ülkede mimari koruma alanında çalışan uzman üyelerden oluşan bir danışma kurulu olduğunu ve Türkiye için de mimari mirası korumaya yönelik bir bildirge bulunduğunu belirtti.

UNESCO’nun, mimari mirası toplumların ortak normu olarak değerlendirdiğini aktaran Doç. Dr. Kishalı, bu mirasın gelecek nesillere aktarılması gereken önemli değerler arasında yer aldığını vurguladı. Ayrıca, bütünleşik koruma ilkelerinin uygulanması gereken yapı gruplarına işaret etti.

Mimari mirasın, yerel kimliği yansıtan geleneksel yapılar olması sebebiyle son derece kıymetli olduğunu ifade eden Doç. Dr. Kishalı, “Mimari miras yenilenemez, tekrar inşa edilemez; bu nedenle koruma kararlarının olabildiğince geniş bir katılımla, farklı bakış açıları ve ortaklaşa bir stratejiyle belirlenmesi gerekmektedir.” şeklindeki sözleriyle konunun önemine dikkat çekti.

Konuşmasında, ahşabın diğer yapı malzemelerine oranla daha fazla dayanıklılık gösterdiğini belirten Doç. Dr. Kishalı, 6 Şubat depremi sırasında Vakıflar Genel Müdürlüğü ve ICOMOS iş birliğiyle yürütülen çalışmalarda, Hatay, Adıyaman ve Kahramanmaraş illerinde yer alan ahşap yapıların gösterdiği yüksek performansa vurgu yaptı.

Kastamonu’nun kültürel miras açısından taşıdığı değeri değerlendiren Doç. Dr. Kishalı, başkent Ankara’ya oranla daha fazla tescilli yapıya sahip olduğunu, özellikle divan camilerinin dinsel mimari bağlamda büyük bir önem arz ettiğini ifade etti. Vandalizmin kültürel miras açısından ciddi bir tehdit oluşturduğunu dile getiren Doç. Dr. Kishalı, bu yapıların geleceğe aktarılabilmesinin ancak disiplinli, sistematik ve minimum müdahaleyle mümkün olacağını belirtti.

Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Osman Emre Özkan, “Tarihi Ahşap Camilerin Korunması ve Onarımı” başlıklı sunumunda, ahşabın sürdürülebilir ve dayanıklı bir yapı malzemesi olduğunu vurguladı ve ahşabın özellikle karbon emisyonunun azaltılmasında önemli bir ham madde olarak ön plana çıktığına dikkat çekti. Ahşap camilerin, kültürel mirasın temel parçalarından biri olduğunu ifade eden Doç. Dr. Özkan, düzenli bakım ve onarım çalışmalarının uzman ekipler tarafından yürütülmesinin gerekliliğini söyledi. Genç kuşaklar için farkındalık oluşturacak eğitim ve seminerlerin de bu sürecin bir parçası olması gerektiğini dile getirdi.

Kastamonu Kent Müzesi Müdürü Dr. Murat Karasalihoğlu, “Kastamonu’da Kırsal Yerleşimlerin Tarihsel Süreci” başlıklı sunumunda, Kastamonu kırsalının tarihsel gelişimini arkeolojik ve tarihi veriler eşliğinde aktardı.

Abana Sabahat Mesut Yılmaz Meslek Yüksekokulu Öğr. Gör. Gökçen Gökgöz Gedik, “Mimari Mirası Geleceğe Aktarmak: Belgeleme ve Dijitalleşmenin Önemi” başlıklı sunumunda, divan camilerinin dijital ortama taşınması amacıyla yürüttüğü çalışmaları paylaştı. Doktora çalışmasının konusunun bu camilerin koruma sorunları olduğunu belirten Öğr. Gör. Gökgöz Gedik, Devrekani, Tuzyaka, Akkaya ve Gölkaya köylerindeki 39 camiyi tespit ettiğini ifade etti. Öğr. Gör. Gökgöz Gedik, Rüstem Paşa, Menekşe, Devrekani Lala Paşa, Akkuyu Divanı, Kasaba Mahmut Bey ve Arız Divanı Halil Bey camilerinin önemli örnekler olduğunu söyledi.

Panelin sonunda gerçekleştirilen soru-cevap bölümünde katılımcılar, Kastamonu gibi bir divan şehrinin tanıtılması ve mimari mirasının korunmasına yönelik bu tür çalışmaların çok değerli olduğunu belirtti. Panel, Doç. Dr. Emre Birinci’nin konuşmacılara teşekkür belgelerini takdim etmesiyle sona erdi.

Haber/Fotoğraf : Fatma Duyar