Acil Durum ve Afet Farkındalığı Artmalı

Deprem ülkesi olan Türkiye’de Şubat ayında yaşanan Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7,6 şiddetindeki depremler 10 ili etkisi altına aldı. Depremden etkilenenlere ve yaralılara geçmiş olsun dileklerimizi iletiyor, hayatını kaybedenleri saygıyla anıyor ve Allah’tan rahmet diliyoruz.  Deprem ve olası herhangi bir afet için hazırlık aşamasını, afet anında ve sonrasında yapılması gerekenleri Gazete Kampüs ekibi olarak hazırladık.

AFAD kaynaklarında yer alan bilgilere göre acil durum; can kaybı, yaralanma, yapısal ve yapısal olmayan fiziksel hasarlar, çevresel zararlara neden olan toplumsal faaliyetleri aksatabilen beklenmedik, planlanmadık olaylar olarak tanımlanıyor. Doğal afetler, can ve mal kaybına yol açan doğal olaylar olarak biliniyor. Afetin özellikleri arasında doğal olarak medyana gelmesi, can ve mal kaybına neden olması, çok kısa zamanda oluşması ve başladıktan sonra insanlar tarafından engellenemiyor olması yer alıyor. Em yaygın görünen afetler deprem, heyelan, sel ve orman yangını hakkında bilinçlenilmesi ve farkındalığın artması önem arz ediyor.

Deprem, jeologlar tarafından yer kabuğunun derin katmanlarının kırılıp yer değiştirmesi ya da yanardağların püskürme durumuna geçmesi nedeniyle oluşan sarsıntılar olarak açıklanıyor. Ülkemiz topraklarının yüzde 92’sinin deprem riski taşıdığı, nüfusun da yüzde 95’inin bu bölgeler üzerinde yaşadığı biliniyor. Bu durum da ülkemizde bu konu ile ilgili hazırlık çalışmalarının sürekli ve etkili olarak yapılması gerektiğini ifade ediyor. 

Bir diğer doğal afet olayı heyelan ya da toprak kayması, zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yerçekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru hareketi olarak tanımlanıyor. Heyelanlar yeryüzünde çok sık meydana gelen çok yaygın bir kütle hareketi çeşidi olduğundan aşınmada önemli rol oynuyor. Büyük heyelanlar aynı zamanda topografyada derin izler bırakıyor. Türkiye’de heyelanın en fazla görüldüğü yerler Karadeniz Bölgesi’nde özellikle Doğu Karadeniz şeridinde yer alıyor.

Sel, bir bölgede toprağı belirli bir süre için tamamen veya kısmen su altında bırakan; ani, büyük ve düzensiz su akıntısı olarak tanımlanıyor. Bir akarsu veya deniz, göl gibi büyük su kitleleri kimi zaman fazlasıyla suyla yüklenmesi, bunun sonucunda taşarak yatağından çıkması bu doğal felakete neden oluyor.

Orman yangını ise doğal ya da insani sebeplerden ortaya çıkan, ormanların kısmen veya tamamen yanması olayı… Yıldırım düşmesi, yanardağ patlaması ve yüksek sıcaklık gibi doğal sebeplerle çıkan yangınlar ve sigara, tarımsal ürünler nedenli çıkan insan kaynaklı orman yangınları bu afetler arasında yer alıyor. Ormanların yanması ekolojik olarak birçok zarara sebep oluyor. İklim değişikliği ve kuraklık gibi başlıca sonuçları da beraberinde getiriyor. 

Acil Durum ve Afet Çantası Hazırlanmalı

Acil durum ve afetlere karşı yapılacak hazırlıkların ilk aşaması olarak “planlama” yer alıyor. Acil durum planıyla birlikte, acil durum ya da afetten sonra ihtiyaç duyabilecek malzemelerin uygun bir çanta içerisinde evde bulundurulması gerekiyor. Böylece olaydan sonraki zorlu ilk üç günde yaşam kolaylaşıyor. Acil durum ve afet çantasında bulunması gerekenler şöyle sıralabilir:

• Uzun ömürlü besleyici bisküvi gibi bir gıda ve su

• Cep telefonu ve diğer cihazlar için şarj bataryası(powerbank) 

• Kişisel hijyen malzemeleri: Tuvalet kağıdı, kağıt havlu, ıslak mendil, dezenfektan el solüsyonu ya da jeli

• Engelli kişiler için varsa protez, implant vb. yardımcı araçların yedek parçaları ve tamir setleri (piller de dahil olmak üzere). Görme engelliler için eldiven ve yedek baston. Engelli kimlik kartı

• Battal boy çöp torbası

• 10 metre sağlam naylon ip (çamaşır ipi vb.); dikiş seti 

• Eğer mümkünse: Çadır, mat ve uyku tulumu, temiz su kabı (plastik şişe, termos, bidon…)

• Yedek cep telefonu

Afet Anında Yapılması Gerekenler

Deprem anında panik ve telaş yapılmadan,  güvenli alan olarak bulunan ilk yerde Çök – Kapan – Tutun ile  zarar verebilecek cisimlerden korunarak yaşam üçgeni oluşturulması hayati öneme sahip…

Sarsıntının sona erdiğini hissedilen anda daha önce hazırlanmış olan acil durum çantası ile evden çıkılması gerekiyor. Binadan çıkarken, doğal gaz kaçağı yok ise; önce doğal gaz vanasını, sonra elektrik şalterini ve en son su vanasının kapatılması gerekiyor. Doğal gaz kaçağı var ise elektrik düğmelerine ve şalterine dokunulmaması gerekiyor. Dışarıda iken hasar görmüş binalardan uzak durulması gerekiyor. Yaşamsal önemi olan durumlar dışında telefonlar kullanılıp hatları meşgul edilmemesi öneriliyor. Sosyal medya üzerinden doğruluğu kesin olmayan bilgilerin paylaşılmaması, yanlış  iletişimin önüne geçilmesini sağlıyor.  

Yangın sırasında yangın alarmının çalıştırılması ve ardından derhal bulunulan alanın terk edilmesi önem arz ediyor. Yangın tehlikesinden uzaklaştıktan sonra itfaiye (112) aranılması gerekiyor. Asansörlerin kullanılması istenen durumlar arasında yer almıyor.  Yangın anında binadan tahliye olunurken kapalı bir kapı açılmadan önce bir elin tersi ile aşağıdan yukarıya doğru sürerek ısı kontrolü yapılması gerekiyor. Kontrol edilen kapı sıcak değilse kapıyı açıp  tahliye olunması isteniyor. Dumanlı alanlarda emeklenmesi veya çökerek ilerlenmesi tavanda biriken dumandan ve ısıdan az miktarda etkilenilmesini sağlıyor. Bu yöntem ile tahliye olurken sağlıksız durumların önüne geçilmesi bekleniyor. Kontrol edilen kapı sıcak ise kapının kesinlikle açılmaması ve başka bir yoldan tahliye yapılması gerekiyor. Eğer bu mümkün değilse, yangına en uzak odada dumanın ve sıcak havanın içeri girmemesi için battaniyeyi veya benzeri bir nesneyi ıslattıktan sonra kapının altı tıkanması ve diğer aralıkların kapatılması yangından korunmak için yapılması gerekenler arasında yer alıyor. Yardımın hızlı bir şekilde ulaşması için kolay fark edilecek renkte bir bez parçası sallanması bulunulan alanın ekipler tarafından saptanmasına olanak sağlıyor. 

Sel tehlikesinden korunmak için, elektrikli cihazların ve değerli eşyaların (tapu, sigorta poliçesi, pasaport gibi belgeler dahil) suyun yükselmesinden etkilenmeyecek yerlerde bulunmalı… Temiz ve kapalı kaplarda içme suyunun olması gerekiyor. Sel tehlikesine yakalanma durumunda, binadan içeri su girmesi ihtimali belirdiğinde elektrik tesisatını hemen kapatılması da sel anında yapılacak en önemli durumlar arasında yer alıyor. 

Haber/ Fotoğraf: Ece Sinan